Η χαλασμένη μηχανή της ελληνικής οικονομίας και πώς θα την αλλάξουμε - Σκέψεις και προτάσεις

Η οικονομική κρίση που ξέσπασε σαν λαίλαπα, παρά τις διαβεβαιώσεις των κρατούντων αυτής της χώρας, θα παρασύρει και τη χώρα μας. Οι αιτίες της κρίσης είναι γνωστές, δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε σε αυτές. Αξίζει μόνο να επισημάνουμε ότι το μεγάλος λάθος δεν ήταν των οικονομικών παραγόντων της αγοράς, αυτοί τη δουλειά τους έκαναν, το ασυγχώρητο λάθος ήταν αυτό των πολιτικών ηγεσιών των κρατών του κόσμου μας, που πίστεψαν ότι η πολιτική δεν έχει να κάνει με την οικονομία, ενώ τα πάντα στις κοινωνίες είναι πολιτικά. Άφησαν τους οικονομικούς παράγοντες, στο όνομα του νεοφιλελευθερισμού, κυριολεκτικά ασύδοτους να διαμορφώνουν οικονομική πολιτική, επειδή δήθεν ο κρατικός παρεμβατισμός καταστρέφει την οικονομία.

Πράγματι το σφιχταγκάλιασμα της οικονομίας από την πολιτική τη στραγγαλίζει (δες υπαρκτός σοσιαλισμός), όμως χωρίς κεντρική οικονομική πολιτική οδηγούμαστε σε συνθήκες κανιβαλισμού με τα γνωστά πρόσφατα αποτελέσματα.

Τί πρέπει να γίνει τώρα και ειδικότερα στην Ελλάδα; Μπορεί να μην είμαι οικονομολόγος, όμως είμαι συνειδητή πολίτης που με τη ψήφο μου θέλω να πιστεύω ότι συναποφασίζω, θεωρώ επομένως ότι δικαιούμαι και οφείλω να έχω γνώμη, αφού η οικονομική πολιτική αλλά και, κυρίως, η οικονομική κρίση επηρεάζουν το παρόν και το μέλλον μου.

Όπως σε ένα αυτοκίνητο που χάλασε η μηχανή, όσο και αν την επισκευάζεις ποτέ δεν το κάνεις να λειτουργήσει καλά, επομένως πρέπει να αλλάξεις τη μηχανή, έτσι και η οικονομία στην Ελλάδα είναι μια μηχανή που ποτέ δεν λειτούργησε σωστά. Ουραγός των οικονομικών εξελίξεων, γεμάτη στρεβλώσεις, όπως η γραφειοκρατία, η έλλειψη επιχειρηματικής νοοτροπίας [αντίθετα περισσεύει η "λογική" της αρπαχτής], η έλλειψη στρατηγικής και στόχευσης, η φορολογική αστάθεια με την αλλεπάλληλη αλλαγή φορολογικών μοντέλων αλλά και επιμέρους ρυθμίσεων, όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα η οικονομία να μην μπορεί να βρει στέρεο έδαφος να σταθεί.

Ίσως η νέα οικονομική κρίση να είναι μια ευκαιρία να αποφασίσουμε την αλλαγή μηχανής στο αυτοκίνητο της οικονομίας μας. Στις μεγάλες και επώδυνες κρίσεις χρειάζονται γενναίες και ρηξικέλευθες λύσεις. Το καταλαβαίνουμε τώρα όλοι ότι το αμάξι δεν τραβάει πια στην ανηφόρα, ενώ στον κατήφορο δεν έχει φρένα.

Η πρώτη αναγκαία συνθήκη για την επιθυμητή αλλαγή είναι η ανάδειξη πολιτικής ηγεσίας με όραμα και όρεξη για δουλειά, αλλά και την ικανότητα το όραμά της και την εργατικότητά της να τα μεταδώσει στους Έλληνες πολίτες, εργαζόμενους και επιχειρηματίες. Είναι αναγκαία μια πολιτική ηγεσία που θα θέσει κανόνες για τον υγιή ανταγωνισμό, τη δίκαιη φορολογία, τις αξιοπρεπείς αμοιβές των εργαζομένων, θα εξυγιάνει την κοινωνική ασφάλιση, θα πατάξει πραγματικά τη διαφθορά, θα ανασυγκροτήσει σε ορθές βάσεις το χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα σχεδιάσει επενδύσεις, θα κατανείμει ορθά και βάσει ειδικών μελετών τα κοινοτικά κονδύλια και τις επιδοτήσεις και τόσα άλλα.

Η δεύτερη συνθήκη είναι η χάραξη από την πολιτική ηγεσία νέας οικονομικής στρατηγικής και στόχευση σε χώρους που υπάρχει ακόμα δυνατότητα για ανάπτυξη και ανταγωνισμό. Η προσπάθεια να συντηρηθούν τομείς όπως η κλωστοϋφαντουργία είναι απέλπιδα και θυμίζει τους "συφοριασμένους Τρώες" του Καβάφη. Ο χώρος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προσφέρει πολλές δυνατότητες και η χώρα μας μπορεί να εκμεταλλευθεί μια μεγάλη ποικιλία τέτοιων πόρων, απεξαρτώμενη σταδιακά από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. [Μπορεί να φανεί ως αστείο το παράδειγμα όμως δεν είναι, μήπως θα μπορούσαμε να πετύχουμε την παραγωγή αιθανόλης ως καύσιμου για τα οχήματα από τις σήμερα απαξιωμένες καλλιέργειες του σύκου και της σταφίδας ή και του ζαχαρότευτλου; Οι βραζιλιάνοι πώς το κατόρθωσαν από το ζαχαροκάλαμο;]

Η τρίτη συνθήκη είναι η αναδιοργάνωση των αγροτικών πόρων. Κάποιες καλλιέργειες θα πρέπει να εγκαταλειφθούν ως μη ανταγωνιστικές και να δημιουργηθούν άλλες, συμβατές με τις νέες καταναλωτικές ανάγκες αλλά και κλιματολογικές συνθήκες. Δεν είναι δυνατόν να επιμένουμε, π.χ. στην βαμβακοκαλλιέργεια , όταν το προϊόν μας δεν είναι ανταγωνιστικό και εμπορεύσιμο πλέον, ενώ προξενεί τεράστια οικολογικά προβλήματα, όπως υπερκατανάλωση νερού.

Η τέταρτη αναγκαία συνθήκη, κρίσιμη για να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω, είναι η αναδιοργάνωση και χρηματοδότηση της παιδείας και ιδίως της επιστημονικής έρευνας. Κάποτε πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά αυτό το θέμα και όχι να αντιδικούμε για δημόσια ή ιδιωτικά πανεπιστήμια, λες και αν επικρατήσει η μια ή άλλη άποψη, θα λυθούν αυτομάτως όλα τα προβλήματα της παιδείας μας. Το θέμα είναι ότι πρέπει να αποφασίσουμε τί είδους περιεχόμενο θα έχει η παιδεία μας, τί ειδικεύσεις έχει ανάγκη η οικονομία μας. Είναι αδιανόητο να παράγουμε θεολόγους, πολιτικούς επιστήμονες ή τεχνικούς υφαντουργίας όταν δεν υπάρχει δυνατότητα να τους απορροφήσει η αγορά εργασίας, μόνο και μόνο για να ικανοποιηθούν οι γονείς που θα δουν τα παιδιά τους πτυχιούχους. [Η Γερμανία ήδη σχεδιάζει την αναδιάρθρωση της ανώτατης παιδείας της με αυτό το σκεπτικό]. Περαιτέρω όμως χρειάζεται η γενναία χρηματοδότηση στην επιστημονική και τεχνική έρευνα, μέσω όμως των δραστηριοποιούμενων εταιρειών, ώστε η έρευνα να αφορά σε ζητήματα αξιοποιήσιμα από την οικονομία. [Φοβάμαι ότι εάν το κράτος αναλάβει το ρόλο του μάνατζερ στην έρευνα θα χρηματοδοτήσει έρευνες του τύπου "η ευεργετική δράση του χαμομηλιού στον ανθρώπινο οργανισμό" και άλλα τέτοια φαιδρά για να τρώνε οι ημέτεροι]. Επιστήμονες έχουμε, οι καλές ιδέες περισσεύουν, είναι αναγκαία όμως τα χρήματα και ο σχεδιασμός ώστε να πρωτοπορήσουμε και έτσι να επιβιώσουμε σε μια παγκοσμιοποιημένη και άκρως ανταγωνιστική οικονομία.

Τέλος θα πρέπει να αναφερθώ στο προαιώνιο πρόβλημα της ελληνικής διοίκησης, τη γραφειοκρατία. Στο νέο παγκόσμιο χωριό για να επιβιώσεις θα πρέπει πριν από όλα κυριολεκτικά με ένα "κλικ" να έχεις την πληροφορία που επιθυμείς, ή να πραγματοποιήσεις κάθε αλλαγή που είναι αναγκαία. Επομένως είναι ζωτική ανάγκη η ελληνική διοίκηση να ψηφιοποιήσει και διασυνδέσει τα πάντα, ακόμα και τα αρχεία δεκαετιών, ώστε στο αίτημα του κάθε απλού πολίτη, εταιρείας ή οικονομικού φορέα να απαντά σχεδόν αυτόματα.

Η λογική μου είναι απλή, πρέπει να παράξουμε προϊόντα που να μπορούν να πωληθούν, αυτό όμως για να γίνει θα πρέπει να γνωρίζουμε τί ανάγκες έχει η παγκόσμια αγορά και τί νέο μπορούμε να της προσφέρουμε. Η εργατικότητα των Ελλήνων, αν και έχει επικριθεί, θεωρώ ότι είναι δεδομένη, ο Έλληνας εργάζεται πολύ αλλά χωρίς κέφι, αφού νιώθει ότι το προϊόν του είναι άχρηστο, δεν είναι ανταγωνιστικό, και αμείβεται ελάχιστα σε σχέση με τους εταίρους του στην ΕΕ, καθώς η υπεραξία της εργασίας του δεν του επιστρέφεται παρά σε ελάχιστο ποσοστό, ενώ βλέπει τη διαφθορά να διογκώνεται.

Μπορεί να φαίνονται αφελή όλα όσα παρουσιάζω, δεν γνωρίζω όπως προείπα οικονομική ορολογία, όμως θεωρώ ότι, αντί να κλαίμε τη μοίρα μας και να αναμένουμε την καταστροφή, όλοι πρέπει να καταθέσουμε τις σκέψεις μας, και ίσως μια τέτοια συζήτηση να συμβάλει, έστω και κατ' ελάχιστο, ώστε να βρεθούν λύσεις.